İŞ KAZASI NEDİR?
İşyerinde veya işin yürütümü sırasında meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olaylara iş kazası denilmektedir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13. maddesine göre iş kazası sayılan haller şu şekildedir:
- İşçinin işyerinde bulunduğu sırada uğradığı bedensel ve ruhsal zararlar,
- İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle gerçekleşen zararlar,
- Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda işçinin uğradığı zararlar,
- Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda maruz kaldığı zararlar,
- Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren kazalar.
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı tarafından çıkarılan genelgeye göre bir olayın iş kazası sayılabilmesi için 5510 sayılı kanunun 13.maddesine göre bir kazanın meydana gelmesi, bu kazayı geçiren kişinin sigortalı olması, kaza ile sonuç arasında uygun bir illiyet bağının bulunması ve kaza sonucu bedenen veya ruhen engelli hale gelinmesi gerekir.
İŞ KAZASI MEYDANA GELDİĞİNDE YAPILMASI GEREKENLER
İş kazasının meydana gelmesi halinde işyerinde kazaya ilişkin bir tutanak düzenlenmeli ve bu tutanak iki tanık tarafından da imzalanmalıdır. İş kazası bağlı bulunan kolluk birimine derhal bildirilmelidir. İş kazası Sosyal Güvenlik Kurumu’na ise olayın olduğu tarihten itibaren üç işgünü içerisinde bildirilmelidir. Sosyal Güvenlik Kurumu, işyerinde yapacağı inceleme sonucunda, meydana gelen olayın iş kazası olup olmadığını ve tarafların kusur durumunu düzenleyen bir inceleme raporu düzenler. Bu raporda iş kazasının meydana geldiğinin tespiti halinde ilgili hak sahibi, iş mahkemesinde tazminat davası açabilir.
Eğer SGK yaptığı inceleme sonucunda olayın iş kazası olarak kabul etmemişse hem SGK hem de işverenin davalı olarak gösterileceği iş kazasının tespiti davasıaçılmalıdır. İş kazasının tespiti davası açma süresi, iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Dava sonucunda mahkeme iş kazası olduğuna hükmederse haksahiplerine SGK tarafından düzenli bir gelir bağlanır. Bağlanan gelirin belli bir kısmı, tazminat davasında talep edilen tazminat miktarından indirilir.
İŞ KAZASI GEÇİREN KİŞİYE SGK TARAFINDAN SAĞLANAN HAKLAR
İş kazası geçiren kişiye SGK tarafından sağlanan haklar ise şöyledir:
a) Sigortalıya, geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi
b) Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanması
c) İş kazası sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanması
d) Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi
e) İş kazası sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilmesi
Geçici iş göremezlik ödeneği
Geçici iş göremezlik; sigortalının iş kazası geçirmesi, meslek hastalığına tutulması veya hastalık ve analık hallerinde SGK tarafından yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında belirtilen istirahat süresince geçici olarak çalışamama halidir. Geçici iş göremezlik ödeneği, “iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde” kanunda belirtilen geçici iş göremezlik sürelerinde sigortalıların gelir kaybını telafi etmek için SGK tarafından verilen ödenektir. İş kazası halinde verilecek geçici iş göremezlik ödeneği, yatarak tedavilerde günlük kazancın yarısı, ayaktan tedavilerde ise günlük kazancın üçte ikisidir.
Sürekli iş göremezlik ödeneği
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve özürler nedeniyle Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalı, sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanır. Sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış olan sigortalının yeniden tedavi ettirilmesi halinde meslekte kazanma gücünü ne oranda yitirdiği, birinci fıkrada belirtilen sağlık kurullarından alınacak raporlara göre yeniden tespit olunur. Sürekli iş göremezlik geliri, sigortalının mesleğinde kazanma gücünün kaybı oranına göre hesaplanır. Sürekli tam iş göremezlikte sigortalıya, 17 nci maddeye göre hesaplanan aylık kazancının % 70’i oranında gelir bağlanır. Sürekli kısmî iş göremezlikte sigortalıya bağlanacak gelir, tam iş göremezlik geliri gibi hesaplanarak bunun iş göremezlik derecesi oranındaki tutarı kendisine ödenir. Sigortalı, başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise gelir bağlama oranı % 100 olarak uygulanır.
Malullük Aylığı
Çalışma gücünün veya iş kazası sonucu, meslekte kazanma gücünün %60’ını kaybettiği Kurum Sağlık Kurullarınca tespit edilen işçiye “malul” denir. Kurumca yetkilendirilmiş sağlık kuruluşlarındaki kurullar tarafından düzenlenen raporlara dayanarak çalışamayacak durumda malul olduğu tespit edilen işçiye bağlanan aylığa ise malullük aylığı denilmektedir. Malul sayılan sigortalıların malullük aylığından faydalanabilmeleri için; işçinin en az 10 yıldır sigortalı olması ve toplamda 1800 gün uzun vadeli sigorta kolları primi ödemiş olması gerekir. Sigortalı işçinin başka birinin bakıma muhtaç olduğu durumlarda ise 10 yıldır sigortalı olma şartı aranmaz, ancak 1800 gün prim ödemiş olması gerekir. Ayrıca kişinin maluliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrılması, faaliyetine son verilmesi ve görevinden ayrılmış olması gerekmektedir. İşçinin maluliyet halinde değişme olduğu tespit edildiği takdirde yeni duruma göre malullük aylığı hesaplanır. İşçinin çalışma gücünün ya da meslekte kazanma gücünün kayıp oranı %60’ın altına düştüğü tespit edildiği takdirde ise malullük aylığı kesilmektedir.
İŞ KAZASINDAN DOLAYI İŞVERENİN TAZMİNAT SORUMLULUĞU
İşverenin işyerindeki iş sağlığı ve güvenliğini sağlamaması nedeniyle meydana gelen iş kazası sonucunda işverenin sorumluluğu doğar. Dolayısıyla iş kazası nedeniyle maddi ve manevi zarara uğrayan işçinin tazminat davası açma hakkı bulunmaktadır.
Maddi tazminat davasında işçinin iş kazası geçirmeseydi elde edeceği gelir ile iş gücü kaybı yaşadığı mevcut durumda elde edeceği gelir belirlenerek bir karar verilir. Bu hesaplamalar yapılırken işçinin ücreti, maluliyet oranı, yaşı ve kusur oranı dikkate alınır.
Manevi tazminat davasında ise iş kazası nedeniyle uğranılan elem ve ıstırabın büyüklüğüne göre hâkim tarafından takdiri olarak tazminat miktarı belirlenmektedir.
Ölümle sonuçlanan iş kazasında hayatını kaybeden işçinin yakınları, vefat eden işçinin maddi desteğinden yoksun kalacakları için işverene veya iş kazasında kusuru bulunanlara karşı destekten yoksun kalma tazminatını talep edebilirler.
İş kazası nedeniyle açılacak tazminat davaları, hem asıl işverene hem de tüm alt işverenlere karşı İş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren on yıl içerisinde açılabilir. Bununla beraber iş kazası nedeniyle ceza davası açılmışsa ve ceza davasının zamanaşımı süresi daha fazla ise ceza davası zamanaşımı süresi uygulanır.
Bizimle iletişime geçmek için: https://kreatifhukuk.com/iletisim/
İnstagram hesabımızı ziyaret etmek için: https://www.instagram.com/kreatiflawoffice/
Twitter hesabımızı ziyaret etmek için: https://twitter.com/kreatiflaw
Linkedin hesabımızı ziyaret etmek için: https://tr.linkedin.com/in/kreatif-law-office-a64a31214
