Borçlu hakkında başlatılan icra takibinin kesinleşmesi sonucunda alacaklının talebiyle haciz aşamasına geçilir. Bu aşamada icra müdürlüğünce tarafların menfaatlerinin dengelenmesi gerekir. Yani bir yandan alacaklının alacağına ulaşması sağlanırken bir yandan da borçlunun menfaatlerinin korunması sağlanmalıdır. Bundan dolayı İcra İflas Kanunu’nda haczin hangi sıraya göre yapılacağı ve hangi mal ve hakların haczedilebileceği belirtilmiştir. Bu yazımızda haczedilemeyen mal ve hakları inceleyeceğiz.
Öncelikle şunu belirtmeliyiz ki borçlunun parasal değeri olmayan ve paraya çevrilemeyen şeyleri haczedilemez. Ayrıca borçlunun başkasına devri mümkün olmayan (kişiye sıkı sıkıya bağlı hakları ve manevi tazminat talepleri gibi) hakları da hacze konu olamaz. Bunun dışında kanun koyucu, toplumdaki sosyal dengeleri gözeterek borçlunun ve ailesinin hayatını ve de sosyoekonomik varlığını devam ettirebilmesi için borçlunun bazı mal ve haklarının tamamının veya bir kısmının haczedilemeyeceğini düzenlemiştir.
Tamamen haczi mümkün olmayan mal ve haklar İİK Madde 82’de şu şekilde belirtilmiştir:
“1. Devlet malları ile mahsus kanunlarında haczi caiz olmadığı gösterilen mallar,
2. Ekonomik faaliyeti, sermayesinden ziyade bedenî çalışmasına dayanan borçlunun mesleğini sürdürebilmesi için gerekli olan her türlü eşya,
3. Para, kıymetli evrak, altın, gümüş, değerli taş, antika veya süs eşyası gibi kıymetli şeyler hariç olmak üzere, borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için lüzumlu eşya; aynı amaçla kullanılan eşyanın birden fazla olması durumunda bunlardan biri,
4. Borçlu çiftçi ise kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan arazi ve çift hayvanları ve nakil vasıtaları ve diğer eklenti ve ziraat aletleri; değilse, sanat ve mesleki için lüzumlu olan alat ve edevat ve kitapları ve arabacı, kayıkçı, hamal gibi küçük nakliye erbabının geçimlerini temin eden nakil vasıtaları,
5. Borçlu ve ailesinin idareleri için lüzumlu ise borçlunun tercih edeceği bir süt veren mandası veya ineği veyahut üç keçi veya koyunu ve bunların üç aylık yem ve yataklıkları,
6. Borçlunun ve ailesinin iki aylık yiyecek ve yakacakları ve borçlu çiftçi ise gelecek mahsül için lazım olan tohumluğu,
7. Borçlu bağ, bahçe veya meyva veya sebze yetiştiricisi ise kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan bağ bahçe ve bu sanat için lüzumlu bulunan alat ve edevat, Geçimi hayvan yetiştirmeye münhasır olan borçlunun kendisi ve ailesinin maişetleri için zaruri olan miktarı ve bu hayvanların üç aylık yem ve yataklıkları,
8. Borçlar Kanununun 510 uncu maddesi mucibince haczolunmamak üzere tesis edilmiş olan kaydı hayatla iratlar,
9. Memleketin ordu ve zabıta hizmetlerinde malül olanlara bağlanan emeklilik maaşları ile bu hizmetlerden birinin ifası sebebiyle ailelerine bağlanan maaşlar ve ordunun hava ve denizaltı mensuplarına verilen uçuş ve dalış tazminat ve ikramiyeleri, Askeri malüllerle, şehit yetimlerine verilen terfi zammı ve 1485 numaralı kanun hükmüne göre verilen inhisar beyiye hisseleri,
10. Bir muavenet sandığı veya cemiyeti tarafından hastalık, zaruret ve ölüm gibi hallerde bağlanan maaşlar,
11. Vücut veya sıhhat üzerine ika edilen zararlar için tazminat olarak mutazarrırın kendisine veya ailesine toptan veya irat şeklinde verilen veya verilmesi lazım gelen paralar,
12. Borçlunun haline münasip evi,
13. Öğrenci bursları…”
Ek olarak Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gereğince bağlanan emekli aylığına ve ödeneklere de (kurumun prim alacağı ve nafaka alacakları hariç) haciz konulamayacağını belirtmiş olalım. Ancak borçlunun muvaffakatinin olması durumunda emekli aylığına haciz konulabilmesi de mümkündür.
Kısmen haczi mümkün olmayan mal ve haklar ise İİK madde 83’de belirtilmiştir. Buna göre kanunda açıkça haczedilemeyeceği belirtilen dışında ücretler ve geniş anlamda gelir kaynaklarının kısmen haczi caizdir. Bu gelirlerin en az dörtte biri her halükarda haczedilmelidir. Bununla birlikte işçi ücretlerinin dörtte birinden fazlası haczedilemez.[1]
Bizle iletişime geçmek için: https://kreatifhukuk.com/iletisim/
instagram hesabımızı ziyaret etmek için: https://www.instagram.com/kreatiflawoffice/
Twitter hesabımızı ziyaret etmek için: https://twitter.com/kreatiflaw
Linkedİn hesabımızı ziyaret etmek için: https://tr.linkedin.com/in/kreatif-law-office-a64a31214
[1] PEKCANITEZ,Hakan/ATALAY,Oğuz/ÖZEKES,Muhammet: İcra İflas Hukuku Temel Bilgiler,16.Bası,2019,syf 95
